شیله‌وَنگه

شیله‌وَنگه (Şiləvəngə) نام دو روستا در بخش‌های یاردیملی و جلیل‌آباد جمهوری آذربایجان است.

این روستاها در منطقه تالش‌نشین قرار دارند و جزئی از منطقه قدیمی تالش گشتاسبی به‌شمار می‌آیند.

نام شیله‌ونگه از دو جزء تالشی شیله (چاله) و ونگه (زمین) تشکیل شده و به معنی چاله‌زمین است.  واژه شیله در نام روستاهایی در شمال ایران مانند شیله و شیله‌سر نیز کاربرد دارد. شیله‌ونگه جلیل‌آباد در قدیم به عنوان تابستانگاه مردم جلیل‌آباد استفاده می‌شد. اهالی ۶ روستای شهرستان گرمی ایران به نام‌های سلاله، ایلخانلار، قره‌بلاغ، داش‌دیبی، گیگال و تازه‌کند از شیله‌ونگه به این روستاها کوچ کرده‌اند و این اهالی هنوز با نام شیله‌ونگه‌ای شناخته می‌شوند.

 

 تصرف توسط روسیه

بر پایه عهدنامه ترکمنچای در ۲۱ فوریه ۱۸۲۸ (میلادی) در زمان فتحعلی شاه قاجار، میان روسیه و ایران امضا شد تالش گشتاسبی نیز یکی از سرزمین‌هایی بود که از ایران جدا شد. پس از اعلام این تصمیم، اعتراضات گسترده مردمی سراسر تالش گشتاسبی را فرا گرفت. میرحسن‌خان، حاکم ایرانی تالش شمالی، با این عهدنامه مخالفت کرد و با درافتادن با عباس‌میرزا محبوس شد و از حبس گریخت. او مدتی مقاومتی مسلحانه در جنگل‌های میانکو علیه نیروهای روسی انجام داد که بی‌نتیجه بود و در سال ۱۲۴۶ قمری به طرز مشکوکی در تهران درگذشت. روس‌ها پیش از این تاریخ در زمان یکی از جنگ‌های خود با ایران، پس از تسخیر موقت تالش گشتاسبی، برای تثبیت خود در منطقه، ضمن احداث استحکامات در سراسر منطقه، به کوچاندن اجباری تاتارها (ترک زبانان اَرّان)، گرجی‌ها و ارمنی‌ها به تالش گشتاسبی دست زدند که با مرگ پتر در ژانویه ۱۷۲۵/۱۱۳۷ ق. این سیاست آن‌ها تا اندازه‌ای معوق ماند. با ایستادگی تالشان در برابر مهاجران ناخوانده و حمایت روس‌ها از مهاجران، درگیری معمولاً به سود مهاجران پایان می‌یافت. روس‌ها همچنین به صورت گسترده‌ای دست به ویران‌سازی آثار و ابنیه تالش زدند. به ویژه مسجدها، از جمله مسجد کربلایی خداویردی و ساختمان‌های حکومتی ایران مانند دیوان‌خانهٔ میرمصطفی‌خان مورد تخریب قرار گرفت.

روس‌ها به زور وارد خانه روحانیان و مردم تالش می‌شدند و آن‌ها را به استهزاء می‌گرفتند و به دارایی‌هایشان دست‌اندازی می‌کردند. این فشارها باعث کوچ شمار زیادی از تالشان شمالی به تالش جنوبی در ایران شد. گروهی در منطقه تالش‌دولاب و سه هزار خانوار که از منطقه لنکران کوچیده‌بودند در نواحی ویلکیج و نمین ساکن شدند.

قطع درختان تالش گشتاسبی و انتقال چوب‌ها به شیروان و روسیه، دست گذاشتن بر زنبورداری تالشان و وصول مالیات‌های سنگین و بیگاری کشیدن از تالشان از دیگر اقدامات روس‌ها در منطقه بود.در دوران معاصر تالش‌ها در سال ۱۹۹۳ میلادی در منطقه خود در جمهوری آذربایجان جمهوری خودگردان تالش را تشکیل دادند که پس از مدتی ملغی شد.

 

 منابع: http://fa.wikipedia.org